Urbex Trip: opuszczony szpital i sanatorium w Beelitz pod Berlin

Pamiętacie intro do Archiwum X albo Gęsiej Skórki? Nam się trochę zapomniało, ale niedawno wybraliśmy się do Brandenburgii i nagle znaleźliśmy się w tajemniczej scenerii rodem z seriali i te złowieszcze dźwięki na nowo rozbrzmiały w naszych uszach.

Na pewno to znacie z filmów: zjawiskowe domy z wielkimi, drewnianymi oknami, romantycznie porośnięte bluszczem i wręcz zapraszające do odpoczynku w ich ścianach. A w środku schody aż skrzypią pod ciężarem historii, kurz tańczy ze wspomnieniami, podmuch wiatru popycha Cię do przodu, byś szedł dalej i odkrywał zakamarki.

opuszczone sanatorium beelitz heilstatten

Tak się poczuliśmy, gdy dotarliśmy do Beelitz – Heilstätten, dawnego szpitala i sanatorium dla gruźlików. Znajduje się bardzo blisko Berlina, może zachęcić szczególnie miłośników wyjątkowych plenerów, fotografów, fanów urban exploringu i opuszczonych miejsc. Bo kompleks ten jest dzisiaj już opuszczony, wziął się za niego bluszcz – hydra, która oplata go z każdej strony, kurz i graficiarze – z Niemiec, ale i w dużej mierze z bloku poradzieckiego. Popada w fascynującą ruinę, jednak wciąż widać jego dawny splendor i wspaniale zaprojektowane wnętrza.

Szpitale i sanatoria raczej kojarzą się z surowością wnętrz oraz zasad w nich panujących. Ze śmiercią, trudnymi powrotami do zdrowia, nieprzyjemną atmosferą i kiepskim żarciem. Ten kompleks był wyjątkowy – jakość tutejszej służby zdrowia sprawiała, że dotychczas skazani na śmierć gruźlicy wychodzili zdrowi jak rydze (na 1200 pacjentów umierało kilkunastu), serwowano im wyszukane potrawy, zabierano na spacery po pobliskich lasach z unikatowym mikroklimatem wspierającym regenerację płuc. Zaś w samym sanatorium wybudowano łaźnię na turecką modłę, w której dzięki zaokrągleniu wszystkich kątów i wyłożeniu ścian porcelaną możliwym było utrzymanie higieny w środowisku narażonym na bakterie. Kompleks został tak zaplanowany, by zapewnić maksymalne nasłonecznienie i widok z pomieszczeń kuracjuszy na zielone lasy. Z kolei w szpitalu na oddziale chirurgicznym dysponowano najnowocześniejszym sprzętem medycznym. A to wszystko na przełomie XIX i XX wieku. Wcale nie dla najbogatszych. Wręcz przeciwnie – dla biednych robotników z Berlina, których zdrowie ucierpiało wskutek rewolucji przemysłowej – zanieczyszczeń z fabryk, kontaktu z substancjami chemicznymi i przepracowania, a także z powodu warunków mieszkalnych. Ówczesny przemysłowy Berlin nie nadążał z budownictwem dla napływających robotników. Często nowe mieszkania dzielono na ciasne i wilgotne klitki, które oddawano do użytku zanim tynki zdążyły wyschnąć, co tylko sprzyjało rozwojowi mikrobów.

Snuliśmy się pośród pomieszczeń i długich korytarzy, którymi przechadzali się suchotnicy. Towarzyszyła nam ciekawość czy gdzieś tu zalegają pałeczki gruźlicy… ? Najbardziej fascynująca jest jednak historia tego niszczejącego obiektu. Początkowo godnie służył cywilom chorym na gruźlicę, ale wraz z wybuchem I Wojny Światowej został przystosowany jako szpital wojskowy dla żołnierzy Armii Cesarstwa Niemieckiego. W 1916 roku trafił tutaj ranny w bitwie nad Sommą Adolf Hitler. Pobyt w Beelitz wspominał na kartach Mein Kampf, krytykując innych żołnierzy, którzy również znaleźli się w szpitalu: Duch armii frontowej był tu niewidoczny. Po raz pierwszy spotkałem się z czymś, co było niedopuszczalne na froncie – chwalenie się własnym tchórzostwem. W międzywojniu z dobrodziejstw kompleksu i miejscowej przyrody znów korzystali „zwykli” obywatele. Na karty dziejów świata ponownie padł cień – nadeszła II Wojna Światowa. Pod jej koniec, w 1945 roku szpital z rąk Wehrmachtu przejęła maszerująca na zachód Armia Czerwona. Zakotwiczyła na całe 50 lat, lecząc tutaj swoich żołnierzy i komunistycznych zbrodniarzy (m.in. Honeckera), a jednocześnie wywożąc do ZSRR wciąż imponujący, nowoczesny sprzęt medyczny. Tym samym placówka medyczna dla krasnoarmiejców w Beelitz była największą jednostką tego typu poza terytorium ZSRR. Rosjanie wycofali się stąd dopiero w 1995 roku, już po upadku Muru Berlińskiego, po zjednoczeniu Niemiec i upadku ZSRR… Co mogli, wywieźli. Zresztą w Polsce było podobnie, ostatni radzieccy żołnierze wyjechali w 1994 roku.

Nadal można tu zobaczyć kilka starych, zardzewiałych sprzętów medycznych, kroplówki, słoiki z bliżej nieokreślonymi cieczami, dziurawe krzesła czy metalowe ramy łóżek. Nadal też widać, że był to rewelacyjnie zaprojektowany obiekt z cudownymi zdobieniami i wykończeniem. Aż nasuwa się na myśl scena retrospekcji w Titanicu. Zatopiony, obrosły glonami i rdzą statek nagle ożywa, rozbrzmiewa muzyka i majestatyczny cud inżynierii morskiej wypływa w rejs, goszcząc na swym pokładzie pięknych, zadowolonych ludzi. Tak i tutaj wyobraźnia zamiast pokrytych bluszczem ścian i zardzewiałych schodów, wind i odrapanych drzwi podsuwa Ci wspaniałe komnaty z wielkimi oknami wychodzącymi na zieleń lasów, szklone drzwi, łaźnie pełne dochodzących do zdrowia ludzi i stołówki z wybornym jedzeniem.

Chwalimy miejscowe lasy i powietrze. Nie bez przyczyny, ponieważ mogliśmy nimi pospacerować + spojrzeć na nie z góry! Niedawno wybudowano tutaj prawie kilometrową ścieżkę w koronach drzew, czyli deptak znajdujący się tuż ponad drzewami! Patrzysz w dal, a tam aż po horyzont lasy… Zgadujemy, że najcudowniejsza panorama roztacza się właśnie teraz, jesienią, kiedy korony mienią się paletą kolorów. Pomarańcze, zielenie, czerwienie i brązy! Drzewa na wybiegu, dosłownie.